کد مطلب:210550 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:210
فلسفه وسطی یا علوم ریاضی
گفته شد كه فلسفه اگر موضوعش ماده است طبیعی گویند و اگر موضوعش غیرماده است الهی و روحانی گویند و اگر قسمتی در ماده و قسمتی غیرمادی است ریاضی گویند و لذا گفته ریاضیات علم وسطی، واسطه بین الهی و طبیعی است زیرا قضایای مسطحه موضوعش در ماده است و قضایای فضائیه موضوعش در تصور است و اصول آن چهار علم است.
1 - علم حساب كه علم شناختن اعداد است و خاصیت آن علم كه علم خاصی است و غرض از تألیف آن و احوال انواع عدد و آثار آن و خاصیت هر نوعی از اعداد در نفس خودش و شناختن نسبت عددی و غیره.
علم حساب دو قسم است عملی و نظری كه عملی علوم شعب اعداد است و نظری خواص عدد است. اعمال اصلی - اعمال جبری
2 - علم نسبت عددی یا هیئت و نجوم كه از آن تعبیر به هیئت و نجوم نموده اند و آن علم معرفت اجرام علوی است و غرض از آن شناختن حال اجزاء عالم در اشكال و اوضاع عددی است از جهت مقادیر و ابعاد. اجزاء، احوال و حركات افلاك، كواكب و سیارات تقدیر كرات و مسیر حركات آنها است كه تا این حد در یونان معمول بوده، مسلمین بر آن علوم و فنونی افزودند. بدین اجمال:
[ صفحه 37]
1- از قسمت هائی كه مسلمین افزودند بیان ابعاد كواكب و اعداد و مساحت و اشكال و حركات و نسبت قرب و بعد هر یك بود.
2 - ترتیب حركت از كسوف و خسوف و اختلاف فصول و امثال آن بود.
3 - بحث در كره زمین و تعیین مقدار آباد و غیرآباد، جبال، بحار، دشت، صحرا، رود، نهر و غیره كه در اسلام به مسالك و ممالك و امروز به جغرافیا مشهور است صفحات تاریخ ثابت نموده كه این اضافات از مسلمین است.
3 - علم هندسه كه علم بحث از عوارض كم متصل است چه عدد را كم منفصل و هندسه را كم متصل گفته اند و آن علم مقادیر احوال اشكال خطوط و سطوح و نسبت آن می باشد كه فیلسوف طوسی كتابی در این موضوع به نام (تحریر اصول الهندسه) نوشته، اكثر كتب یونانی را ترجمه و نقل كرده اند و بر آن اضافاتی نوشته اند.
4 - علم تألیف الحان یا موسیقی است صنعت تألیف الحان و اصوات است و نسبت بین الحان است كه چنین گفته اند:
علم ریاضی درباره ی كم است و كم یا متصل است یا منفصل و هر یك یا متحرك است یا ساكن. 1 - كم متصل متحرك موضوع علم نجوم و هیئت است 2 - كم متصل غیرمتحرك موضوع هندسه است. 3 - كم منفصل متحرك علم حساب است كم منفصل غیرمتحرك موسیقی است.
در تعریف علم موسیقی گفته اند:
موسیقی علم به احوال آهنگ ها و آوازها، صعود و نزول یا اوج و حضیض آن و اختلافات و ابعاد و درجات آنها است.
نغمه - صدائی است كه قائم مقام حروف و الفاظ در تفهیم و تفهم است كه اصول و بسایط آن 16 و اوتار آن 84 است.
اصول موسیقی از 3 قسمت است - سبب - وتد - فاصله و انواع آن هشت است ثقیل - خفیف و هر یك به هزج و رمل اول و ثانی تقسیم می شود.
فایده آن در تحریك احساسات است برای جنگ ها و رستخیزهای ملی یا عزا و ماتم ملی گاهی برای علاج امراض روحی است و زیاد آن موجب تحریك اعصاب و تشنج آن می گردد - كه گفته اند:
[ صفحه 38]
طرب افسرده كند دل چو ز حد درگذرد
آب حیوان بكشد نیز چه از سر گذرد
1 - علم حساب كه علم شناختن اعداد است و خاصیت آن علم كه علم خاصی است و غرض از تألیف آن و احوال انواع عدد و آثار آن و خاصیت هر نوعی از اعداد در نفس خودش و شناختن نسبت عددی و غیره.
علم حساب دو قسم است عملی و نظری كه عملی علوم شعب اعداد است و نظری خواص عدد است. اعمال اصلی - اعمال جبری
2 - علم نسبت عددی یا هیئت و نجوم كه از آن تعبیر به هیئت و نجوم نموده اند و آن علم معرفت اجرام علوی است و غرض از آن شناختن حال اجزاء عالم در اشكال و اوضاع عددی است از جهت مقادیر و ابعاد. اجزاء، احوال و حركات افلاك، كواكب و سیارات تقدیر كرات و مسیر حركات آنها است كه تا این حد در یونان معمول بوده، مسلمین بر آن علوم و فنونی افزودند. بدین اجمال:
[ صفحه 37]
1- از قسمت هائی كه مسلمین افزودند بیان ابعاد كواكب و اعداد و مساحت و اشكال و حركات و نسبت قرب و بعد هر یك بود.
2 - ترتیب حركت از كسوف و خسوف و اختلاف فصول و امثال آن بود.
3 - بحث در كره زمین و تعیین مقدار آباد و غیرآباد، جبال، بحار، دشت، صحرا، رود، نهر و غیره كه در اسلام به مسالك و ممالك و امروز به جغرافیا مشهور است صفحات تاریخ ثابت نموده كه این اضافات از مسلمین است.
3 - علم هندسه كه علم بحث از عوارض كم متصل است چه عدد را كم منفصل و هندسه را كم متصل گفته اند و آن علم مقادیر احوال اشكال خطوط و سطوح و نسبت آن می باشد كه فیلسوف طوسی كتابی در این موضوع به نام (تحریر اصول الهندسه) نوشته، اكثر كتب یونانی را ترجمه و نقل كرده اند و بر آن اضافاتی نوشته اند.
4 - علم تألیف الحان یا موسیقی است صنعت تألیف الحان و اصوات است و نسبت بین الحان است كه چنین گفته اند:
علم ریاضی درباره ی كم است و كم یا متصل است یا منفصل و هر یك یا متحرك است یا ساكن. 1 - كم متصل متحرك موضوع علم نجوم و هیئت است 2 - كم متصل غیرمتحرك موضوع هندسه است. 3 - كم منفصل متحرك علم حساب است كم منفصل غیرمتحرك موسیقی است.
در تعریف علم موسیقی گفته اند:
موسیقی علم به احوال آهنگ ها و آوازها، صعود و نزول یا اوج و حضیض آن و اختلافات و ابعاد و درجات آنها است.
نغمه - صدائی است كه قائم مقام حروف و الفاظ در تفهیم و تفهم است كه اصول و بسایط آن 16 و اوتار آن 84 است.
اصول موسیقی از 3 قسمت است - سبب - وتد - فاصله و انواع آن هشت است ثقیل - خفیف و هر یك به هزج و رمل اول و ثانی تقسیم می شود.
فایده آن در تحریك احساسات است برای جنگ ها و رستخیزهای ملی یا عزا و ماتم ملی گاهی برای علاج امراض روحی است و زیاد آن موجب تحریك اعصاب و تشنج آن می گردد - كه گفته اند:
[ صفحه 38]
طرب افسرده كند دل چو ز حد درگذرد
آب حیوان بكشد نیز چه از سر گذرد